TÌM HIỂU VỀ PHỤNG VỤ THÁNH THẾ
Lý do chọn đề tài: Trong đời sống đạo của người Kitô hữu,
Thánh lễ là trung tâm và nền tảng, là đỉnh cao của mọi sinh hoạt đạo đức. Thật
vậy, khi tham dự thánh lễ, người Kitô hữu tưởng niệm lại biến cố tử nạn và phục
sinh của Đức Kitô, đồng thời ngang qua hy tế vượt qua của Ngài, họ được thông dự
vào sức sống thần linh mà Bàn tiệc Lời Chúa và Thánh Thể nuôi dưỡng họ. Mẹ
thánh Têrêsa Calqulta đã từng nói: “ngày nay người ta không chỉ thiếu cơm ăn áo
mặc, mà còn thiếu thốn cả Lời Chúa”, thánh Faustina, tông đồ của Lòng Thương
Xót Chúa đã từng thổn thức về Bí tích Thánh Thể khi Chị viết trong nhật ký
thiêng liêng: “không có Bí tích Thánh Thể, tôi không biết phải dùng cách nào để
tôn vinh Thiên Chúa”.
Khi đi vào các nhà thờ công giáo, ta
thường thấy trên cung thánh, một bên thường là Nhà Tạm, nơi cất giữ Thánh Thể,
một bên là Lời Chúa. Điều này cho thấy rằng, Lời Chúa và Thánh Thể cùng bổ trợ,
thông hiệp cho nhau. Ta cũng thường nói với chính mình hoặc với người khác rằng:
“tôi khao khát tìm kiếm và sống Thánh Ý Chúa trong cuộc đời mình”, và Lời Chúa là
một trong những cách thức mà Thiên Chúa nói với ta. Bên cạnh đó, chính Thánh Thể
là nguồn sức mạnh thần linh giúp ta có thể sống Lời Chúa tốt hơn, trọng vẹn hơn
trong cuộc sống thường nhật với tư cách là con cái Chúa.
Ý thức được tầm quan trọng của
Thánh Lễ trong đời sống đạo, tác giả có thao thức muốn đào sâu ý nghĩa nền tảng
thần học của phụng vụ Lời Chúa và Thánh Thể, để ngang qua đó khi tham dự Thánh
Lễ, cá nhân tác giả hiểu được sâu hơn về ý nghĩa của từng biểu tượng, dấu chỉ của
cử hành phụng vụ, đồng thời thêm phần sốt sắng, thiêng liêng hơn trong việc ca
ngợi và phụng thờ Thiên Chúa Chí Tôn. Tuy nhiên, vì giới hạn thời gian nghiên cứu
đề tài và các điều kiện ngoại cảnh khác như máy móc, tài liệu…nên tác giả không
có tham vọng trình bày tuyệt hảo, tròn đầy về cả phụng vụ Lời Chúa và Thánh Thể,
chỉ dám khiêm tốn viết ra những hiểu biết hạn hẹp từ sự nghiên cứu bình giản về
phụng vụ Thánh Thể. Hy vọng bài viết sẽ được quý độc giả đón nhận và phê bình
thêm.
Vấn
đề cần nghiên cứu: trong
bài viết này, ta cùng tìm hiểu về: nguồn gốc, lịch sử, cấu trúc, cách thức cử
hành và ý nghĩa của phụng vụ Thánh Thể trong Giáo Hội ngang qua Kinh
Thánh và các văn kiện Công Đồng.
Trước khi đào sâu về nội dung phụng
vụ Thánh Thể, ta hãy làm rõ hơn khái niệm về phụng vụ với những câu hỏi như: phụng
vụ là gì? Ai cần cử hành? Cử hành cho ai? Và cách thức cử hành như thể nào?
KHẢI
NIỆM PHỤNG VỤ
Phụng vụ nếu theo mặt chữ, một người
bình dân có thể hiểu PHỤNG là dâng lên, hết lòng chăm sóc, phục vụ, hầu hạ…[1]. VỤ là việc làm. Vậy ta có
thể hiểu Phụng vụ là việc làm thờ phượng mà con người dâng lên Thiên Chúa qua
nhiều cách thức khác nhau. Nhưng theo Công Đồng Vatican II: “phụng vụ là việc thi hành chức vụ tư tế của
chính Chúa Giêsu Kitô, trong đó công cuộc thánh hóa con người được mang ý nghĩa
qua những dấu chỉ khả giác và được thực hiện hữu hiệu cách khác nhau theo từng
dấu chỉ, và trong đó việc phụng tự công cộng vẹn toàn cũng được thực thi nhờ
nhiệm thể Chúa Kitô, nghĩa là gồm cả đầu và các chi thể của Người” (PV 7).
Nói một cách ngắn gọn, phụng vụ là việc thi hành chức năng tư tế của
Chúa Kitô và Giáo Hội. Phụng vụ dùng dấu chỉ khả giác, nghĩa là các cử chỉ,
lễ nghi, lời đọc…Các dấu chỉ này được dùng để diễn tả các thực tại thánh và
mang giá trị đích thực. Chúa Kitô hiện diện mỗi khi Giáo Hội cử hành phụng vụ
và tự bản chất phụng vụ là công việc chung của toàn thể Giáo Hội, Thân Thể Chúa
Kitô, gồm đầu và các chi thể.[2]
NGUỒN
GỐC CỦA PHỤNG VỤ THÁNH THỂ:
Phụng vụ Kitô giáo khơi nguồn từ
trong truyền thống Kinh Thánh, kể cả Cựu Ước và Tân Ước. Thật vậy, phụng vụ
Thánh Thể trong giai đoạn đầu đã tiến triển từng bước tiệm tiến mà điều đó
chúng ta có thể thấy được trong Kinh Thánh. Cụ thể thánh Luca đã thuật lại cho
chúng ta về bối cảnh lịch sử của cộng đoàn tín hữu sơ khai trong sách Công Vụ
Tông Đồ như sau: “Các tín hữu chuyên cần
nghe các Tông Đồ giảng dạy, luôn luôn hiệp thông với nhau, siêng năng tham dự lễ
bẻ bánh, và cầu nguyện không ngừng. Mọi người đều kinh sợ, vì các Tông Đồ làm
nhiều điềm thiêng dấu lạ. Tất cả các tín hữu hợp nhất với nhau, và để mọi sự
làm của chung. Họ đem bán đất đai của cải, lấy tiền chia cho mỗi người tuỳ theo
nhu cầu. Họ đồng tâm nhất trí, ngày ngày chuyên cần đến Đền Thờ. Khi làm lễ bẻ
bánh tại tư gia, họ dùng bữa với lòng đơn sơ vui vẻ. Họ ca tụng Thiên Chúa, và
được toàn dân thương mến. Và Chúa cho cộng đoàn mỗi ngày có thêm những người được
cứu độ.” (x. Cv 2, 42-27). Bầu khí sinh hoạt tôn giáo lúc này quả là ấm
cúng và lý tưởng.
Các tín hữu thời sơ khai đã không gọi
là thuật ngữ phụng vụ Thánh Thể như chúng ta ngày nay, họ thường gọi là dự lễ bẻ
bánh. Tại đâu? Thưa có khi tại Đền thờ (x. Cv 2,14-16; 3,1-10), có khi tại tư
gia (x. Cv 2,46; 5,42). Khi cử hành lễ bẻ bánh các tín hữu tham dự vào Bữa Ăn
Vượt Qua của Đức Kitô, nơi Ngài trao ban Thân mình Ngài như hy lễ tạ ơn dâng
lên Chúa Cha và để nuôi sống con người. Trong thời kỳ này cử hành bẻ bánh được
lồng vào trong khung cảnh các bữa ăn thường ngày.[3]
Trước Công Đồng Triđentinô (kết
thúc năm 1563), phụng vụ nói chung và phụng vụ thánh thể nói riêng theo nghi thức
Rôma bị coi là quá cổ kính, xa lạ (ngôn ngữ La Tinh…). Sau Công Đồng Triđentinô,
phụng vụ đó vẫn còn cứng nhắc, bất dịch, tỉ mỉ (không hiểu nguồn gốc, ý nghĩa
các dấu chỉ, biểu tượng…), có thể nói Giáo Hội lúc đó không chú tâm đến tâm
tình cho bằng nguyên tắc. Mãi cho đến thời Đức Giáo Hoàng Piô X, Ngài đề ra
trong tự sắc “Tra le Solicitudini”
(22/11/1903): “mọi tín hữu nên tham gia tích cực trong các lễ nghi phụng vụ,
nguồn mạch thứ nhất và cần thiết để nuôi dưỡn tinh thần Kitô hữu”[4].
CẤU
TRÚC CỦA PHỤNG VỤ THÁNH THỂ:
Phụng vụ Thánh Thể gồm 3 phần chính
yếu (RM 72)
1) Chuẩn
bị lễ vật: bắt đầu
từ dâng lễ vật đến hết lời nguyện dâng lễ vật.
2) Kinh
nguyện Thánh Thể (Kinh Tạ Ơn):
bắt đầu từ lời Kinh tiền tụng đến hết Vinh tụng ca, khi chủ tế nâng đĩa thánh,
chén thánh và đọc: “Chính nhờ Người, với
Người và trong Người mà mọi danh dự và vinh quang đều quy về Chúa là Cha Toàn
Năng trong sự hiệp nhất của Chúa Thánh thần đến muôn đời”.
3) Nghi
thức rước lễ: từ
Kinh lạy Cha đến hết lời nguyện hiệp lễ.
CÁCH
THỨC CỬ HÀNH PHỤNG VỤ THÁNH THỂ:
Ý NGHĨA CỦA PHỤNG VỤ THÁNH THỂ:
Trong phụng vụ Thánh Thể, Chúa
Giêsu hiện diện đích thực trong hình bánh và rượu.
Phụng vụ Thánh Thể là công cuộc hiện
tại hóa mầu nhiệm hy tế vượt qua của Đức Giêsu, không chỉ mang tính chất quá khứ,
nhưng là vĩnh cửu, vượt không gian và thời gian (CG 1085).
Vai trò của Giáo Hội khi cử hành phụng
vụ Thánh Thể:
là thi hành chức năng tư tế được Chúa Kitô ủy thác (Chúa Giêsu 1141; GL 834). Mọi
tính hữu khi thi hành chức năng tư tế phổ quát (khi được lãnh nhận Bí tích Rửa
Tội) trong việc tham dự cử hành phụng vụ Thánh Thể, họ trở nên hiệp nhất trong
đức tin và liên kết với Chúa Kitô dâng lời tôn vinh Thiên Chúa thánh hóa nhân
loại (GL 836).
Nếu phụng vụ Lời Chúa mang nhiều yếu
tố phụng tự hội đường Do Thái, thì phụng vụ Thánh Thể lại là nét đặc trưng của
Kitô Giáo (x. Cv 2,42). Trong đó mọi Kitô hữu cùng chia sẻ một Tấm Bánh duy nhất
là Mình và Máu Chúa Kitô. Trong phụng vụ Thánh Thể ngày nay, các tín hữu được mời
gọi tự do tham dự vào bàn tiệc của Chúa, để cùng chia sẻ một Tấm Bánh duy nhất,
Tấm Bánh đó chính là Chúa Giêsu Kitô từ trời xuống để ban sự sống đời đời cho
nhân loại. Khi Kitô hữu được chia sẻ Mình Máu Thánh Chúa, họ sẽ đạt đến sự sống
thần linh mai hậu.
Phụng vụ Thánh Thể là cho con người
tham dự vào hy tế Chúa Kitô trên thập giá xưa, Ngài trao ban chính Mình và Máu
Ngài cho nhân loại, Chúa Kitô đã nối kết hy tế thập giá của Người với Bữa Tiệc
Ly. Bánh Người ban là Thân Mình sẽ bị nộp vì tội nhân loại, Chén Rượu Người cầm
là Máu Giao Ước đổ ra để mọi người được tha tội. Do đó, trong mọi Kinh Nguyện
Thánh Thể, Giáo Hội dâng lời chúc tụng tạ ơn vì hy tế cứu chuộc của Chúa Giêsu,
đồng thời Giáo Hội hân hoan mời gọi con cái mình tiến đến bàn tiệc Thánh Thể để
múc lấy sự sống thần linh.
Minh Đức S.J.
[1] Đại
từ điển tiếng việt, NGUYỄN NHƯ Ý chủ
biên, NXB Văn Hóa Thông Tin, trang 1350, từ “Phụng”
[2] Phụng
vụ Tổng Quát, Lm. Vinh Sơn Nguyễn Thế Thủ, Đại chủng viện thánh Giuse, p. 15.
[3] Phụng
vụ Tổng Quát, Lm. Vinh Sơn Nguyễn Thế Thủ, Đại chủng viện thánh Giuse, p.
16,17.
[4] Số 3, trong Hiến Chế Phụng Vụ của Thánh CĐ Vatican II.
0 Comments:
Không cho phép có nhận xét mới.